دیابت نوع 2 فقط مربوط به انسولین نیست

11 سپتامبر 2019 - دیابت نوع 2، یک اختلال متابولیکی جدی است که در سراسر جهان در حال افزایش است. چاقی، با تقویت مقاومت در برابر عملکرد انسولین، یکی از مهمترین عوامل خطر برای دیابت نوع 2 است. با این وجود عدم تعادل انسولین ممکن است تنها دلیل ابتلا به دیابت نباشد. محققان دانشگاه ژنو(UNIGE)  می گویند: در واقع، به نظر می رسد کبد توانایی تولید مقدار قابل توجهی گلوکز را بدون هرگونه سیگنالی بویژه سیگنالهای هورمونی دارد. در بیماران با چربی اضافی کبدی، این تولید بیش از حد گلوکز بدون در نظر گرفتن مدارهای هورمونی می تواند منجر به دیابت نوع 2 شود. این نتایج، که در مجله ی Biological Chemistry منتشر شده است، مکانیسم جدیدی را در مورد منشا دیابت در بیماران دارای اضافه وزن توضیح می دهد.

سطح قند خون عمدتاً توسط دو هورمون آنتاگونیست تنظیم می شود: انسولین، که سطح قند خون را پایین می آورد، و گلوکاگون، که باعث افزایش آن می شود. کبد با تولید و توزیع مجدد گلوکز تحت تأثیر این دو هورمون در تنظیم قند خون نقشی اساسی دارد. بنابراین افراد دارای اضافه وزن با دو تهدید روبرو هستند: از یک طرف خطر ابتلا به مقاومت به انسولین که پیش زمینه ی ابتلا به دیابت نوع 2 است و از طرف دیگر انباشت چربی در سلولهای کبدی که به عنوان سندرم "کبد چرب" شناخته می شود. تجمع لیپیدها در کبد در حقیقت باعث ایجاد تغییر در مورفولوژی و ساختار میتوکندری، یا همان نیروگاه های تولید انرژی سلول می شود.

آیا این تغییرات بر عملکرد میتوکندریهای سلولهای کبدی تأثیر می گذارد؟ آیا ارتباطی بین میتوکندریهای سلولهای کبدی، چاقی و دیابت وجود دارد؟ پرفسور Pierre Maechler، استاد گروه فیزیولوژی سلولی و متابولیسم و محقق مرکز دیابت در دانشکده پزشکیUNIGE ، که هدایت این مطالعه را بعهده داشت، توضیح می دهد: برای پاسخ به این سوالات، ما بر روی پروتئینی بنام OPA1 تمرکز نمودیم که در شکل طویل خود یا به عبارت دیگر شکل تخریب نشده اش، وظیفه ی حفظ ساختار میتوکندری را بعهده دارد.

بدون پروتئینOPA1 هیچ گلوکزی تولید نمی شود

دانشمندان عملکرد OPA1 را در موش ها غیرفعال کردند تا بتوانند نقش دقیق میتوکندریها را تجزیه و تحلیل کنند. Lingzi Li، دانشجوی دکترا در آزمایشگاه پرفسور Maechler و نویسنده ی اول این تحقیق می گوید: کبد موش هایی که فرم طولانی OPA1 را ندارند، توانایی تولید قند را تنها در عرض چند هفته از دست می دهد. سپس مورفولوژی میتوکندریهای سلولهای کبدی تغییر می یابد که اهمیت آنها را در متابولیسم قند تأیید می کند.

کشف غیر منتظره در مورد کبد

پرفسور Maechler و همکارانش برای اصلاح آنالیزهای خود، پروتئین عملکردیOPA1 (فرم طولانی آن) را به موشهایی که قبلاً این پروتئین در آنها حذف شده بود، مجددا معرفی کردند. دانشمندان می گویند: میتوکندری ها در حضور پروتئین عملکردیOPA1 ، ریخت طبیعی خود را بازیافتند، اما فعالیت آنها به حالت طبیعی باز نگشت. در این زمینه نیز، شکل عملکرد را دیکته نمی کند! برای میتوکندریها، داشتن شکل طبیعی برای داشتن عملکردی مناسب کافی نبود.

با این حال، بزرگترین موضوع حیرت آور هنوز در راه بود. پرفسور Maechler ادامه داد: با بررسی موشهای گروه كنترل، یعنی موشهای سالمی كه OPA1 با فرم طولانی آن، به آنها داده شده بود، متوجه شدیم كه با مجهز شدن به این" سوپر میتوكندریها "، آنها بیش از حد لازم گلوكز تولید می كنند و كبد آنها بدون تماس یا گرفتن سیگنال از هر گونه هورمونی، قند تولید می كند. بنابراین این مطالعه اعتقاد دیرینه در این مورد که تولید گلوکز توسط کبد، لزوما به محرک های خارجی بستگی دارد، را تضعیف نمود.

این اولین بار است که تولید گلوکز توسط کبد به طور مستقل از یک سیگنال خارجی و به ویژه سیگنال هورمونی مشاهده می شود. این یافته ممکن است جدا از هرگونه عدم تعادل در انسولین، پیشرفت دیابت نوع 2 را در بیماران مبتلا به سندرم "کبد چرب" توضیح دهد. برای تأیید این موضوع، محققانUNIGE ، اکنون در حال بررسی تغییر مورفولوژی میتوکندری سلولهای کبدی در موشهای دارای اضافه وزن هستند تا تاثیر تولید بیش از حد گلوکز را بر افزایش غیر طبیعی قند خون و در نتیجه دیابت بررسی کنند.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2019-09-diabetes-insulin.html